İsveç’te Tesla krizi
Elon Musk’ın CEO’su olduğu elektrikli otomobil devi Tesla’nın toplu sözleşme imzalamayı reddetmesinin ardından İsveç’teki fabrikalarda greve giden IF Metall sendikası, Tesla’nın ülkede onlarca yıllık ekonomik başarının temelini oluşturan İsveç modeline zarar verme riski taşıdığını söyledi.
Tesla grevinin arkasındaki IF Metall sendikasının başkanı Marie Nilsson Financial Times’a verdiği demeçte, 1930’larda geliştirilen İsveç modelinin, işverenlerin ve sendikaların işgücü piyasasında ortak kararlar almasıyla ülkenin refahının merkezinde yer aldığını ifade etti.
Nilsson “Buna uzun vadeli bir perspektiften bakarsanız, İsveç modeline yönelik bir tehdit olabilir. Bu bizim için gerçekten çok önemli” dedi.
İSVEÇ MODELİ NEDİR?
1938 yılında sendikalar ve işverenler arasında geliştirilen ve İsveç’te ücretler de dahil olmak üzere işgücü piyasası koşullarının hükümet tarafından değil iki tarafça belirlendiği bu sistem ‘İsveç modeli’ olarak adlandırılıyor.
Hem sendika hem de şirket liderleri, düşük grev seviyesini bu sisteme bağlıyor ve Volvo, Atlas Copco ve Northvolt gibi üreticilere ev sahipliği yapan 10 milyon nüfuslu İsveç’in başarısı için bu sistemin çok önemli olduğuna inanıyor.
‘EN BÜYÜK TEHLİKE AB DİREKTİFİ’
Avrupa Birliği, 2022 yılında asgari ücretin yeterli bir yaşam standardı sağlayacak seviyede olması gerektiği konusunda anlaşmaya varmış ancak direktifin işgücünün yüzde 80’inden fazlasının toplu sözleşmeler kapsamında olduğu ülkelerde uygulanmayacağına karar vermişti.
Avrupa’nın sendikalaşma oranı en yüksek ülkelerinden biri olan İsveç’te çalışanların yaklaşık yüzde 90’ı toplu sözleşmeye sahip olduğundan İsveç AB’nin asgari ücret direktifine dair bir istisna kazanmıştı.
Nilsson, İsveç modeline yönelik en büyük tehditlerden birinin asgari ücretin işverenler ve sendikalar arasında bir anlaşmayla sağlanması yerine belirli bir seviye dayatacak olan AB direktifi olduğunu belirtirken Tesla’nın toplu sözleşme kültürüne zarar verebileceğini söyledi.
Nisson “Tesla İsveç’te toplu sözleşme olmadan da faaliyet göstermenin mümkün olduğunu gösterirse, diğer şirketler de aynısını yapmak isteyebilir. İsveç’te başarılı bir modelimiz var. Bunu açıklamaya çalıştık. Bu tür bir çatışma çok nadiren ortaya çıkıyor.” dedi.
Sendika liderleri ise, ödemeler için kullanılan acil durum fonuna nadiren başvurulduğu için, şu anda tatil ve emekli maaşlarını da kapsayacak şekilde maaşlarının yaklaşık yüzde 130’unu sendikalardan alan grevdeki işçileri on yıllar boyunca desteklemek için yeterli fonları olduğunu söyledi. Nilsson “Uzun, çok uzun bir süre greve devam edebiliriz” dedi.
ANLAŞMAZLIK TIRMANDI, MUSK İLK ZAFERİNİ KAZANDI
Ülkenin en büyük sendikalarından biri olan IF Metall’e bağlı 130 işçinin, 27 Ekim’de İsveç’teki 8 Tesla fabrikasında greve gitmesinin ardından Tesla ve İsveçli sendikalar arasındaki anlaşmazlık son günlerde tırmanışa geçti.
IF Metall sendikasının greve gitmesiyle başlayan olay, posta işçileri, liman işçileri ve temizlikçilerin otomobil üreticisine karşı harekete geçmesine kadar yayıldı.
İsveç’teki posta işçileri pazartesi günü yaptıkları açıklamada, Tesla araçlar için üretilen plakaları sahiplerine teslim etmeyerek sendikanın grevine destek vereceklerini duyurmuştu. Tesla’nın CEO’su Musk ise posta çalışanlarının eylemlerini “delilik” olarak nitelendirmişti.
ABD’li otomobil üreticisi, İsveç’e ve posta servisine karşı ikiz dava açtı ve yargıçlardan plakaları doğrudan İsveç Ulaştırma Ajansı’ndan almasına izin vermelerini istedi. Tesla, mahkemenin İsveç Ulaştırma Kurumu’nun 7 gün içinde plakaları Tesla’ya teslim etmesini istemesiyle ilk zaferini elde etti.
